Imunitet – najmoćnije oružje protiv raka

Danas se korišćenje imunomodulacije u lečenju kancera vraća na velika vrata. Za razliku od hemoterapije i zračenja, koje direktno pogađaju maligne ćelije, imunoterapija pojačava odbrambenu mašineriju organizma, povećavajući njegovu sposobnost da se bori sa tumorom.

Strategija uključuje uvođenje u organizam jedinjenja koja direktno stimulišu imune ćelije da rade jače, ili sintetičkih proteina koji imitiraju komponente normalnog imunog odgovora, povećavajući ukupnu imunu reakciju tela. Prošle godine imunoterapija za lečenje raka je u časopisu „Science“, označena kao proboj godine, rame uz rame sa prvim kloniranim sisarom i objavljivanjem kompletnog redosleda ljudskog genoma.

Koli je još početkom prošlog veka razvio terapiju ubrizgavanja mrtvih bakterija u tumor, kako bi stimulisao imuni odgovor bez rizika od infekcije koja može da bude fatalna po pacijenta. Na taj način je uspevao da izazove potpunu regresiju kod nekih pacijenata sa sarkomom. Međutim, nagli uspon zračenja i hemoterapije učinio je da Kolijeve ideje budu napuštene još sredinom četrdesetih.

Šezdesetih i sedamdesetih Lojd Old iz Ludvig instituta za istraživanje raka probudio je ponovo interes za ovu terapiju. On jeizmeđu ostalog otkrio da ćelije tumora imaju drugačiju površinu antigena nego zdrave ćelije. Ti takozvani antigeni povezani sa tumorom služe kao baza za razvoj vakcine protiv tumora, kojom se pokušava stimulisati imuni odgovor specifičan za određeni tumor.

Danas, sa nekoliko imunoloških terapija koje se već nalaze na tržištu, i mnogim u raznim fazama kliničkog testiranja, ovi tretmani najavljuju trajnu promenu načina na koji ćemo pristupati lečenju raka, prenosi sajt „The scientist“.

Nedavno je Džejm Alison, rukovodeći odeljenja za borbu sa rakom Univerziteta u Teksasu predstavio imunoterapiju kao deo budućih vodiča za lečenje malignih bolesti.
Kako bi osigurao da imuni sistem ne postane preterano aktivan i počne da napada i oštećuje telo, Alison je uveo pionirsku tehniku, kojom blokira punktove zadužene za preveliku reakciju imunog sistema, uz nastavak njegovog normalnog rada.

Ovakva nova terapija u stanju je da značajno produži život kod pacijenata kod kojih je rak bio ubrzo fatalan, kao na primer rak bubrega i maligni melanom.

Ipak, naučnici ali i kliničari imaju još mnogo dilema i zadrški, jer se smatra i dalje da su za lečenje solidnih tumora (a takva je većina), neprikosnoveni operacija, zračenje i hemoterapija. Ali, lekari priznaju da do sada nisu imali uspeha u borbi sa metastazama, i da bi imunoterapija tu mogla da pruži najveći efekat.

Naredni korak u razvoju imunoterapije za lečenje raka je vakcina. Većina vakcina u razvoju sadrži komponente tumor specifičnog antigena, kako bi se ojačao imuni sistem. Još 1990. godine dr Katarina Delphijal koristila je vakcinu za tuberkulozu be-se-že napravljenu za mukobakteriju, i ova terapija je odobrena za tretman kancera bešike. To je bila prva imunoterapija koju je odobrila Američka agencija za hranu i lekove za maligne bolesti.
Dvadeset godina nakon ovog otkrića be-se-že ostaje najefektivnija dostupna terapija za nemišićni invazivni rak bešike, sa sjajnim rezultatima, 70 odsto pacijenata pogodnih za ovu terapiju doživelo je povlačenje bolesti.

Treba svakako imati u vidu da mobilisanje imunosistema može, takođe, izazvati i opasne sporedne efekte uključujući kolitis, ozbiljne upale debelog creva, kao i probleme sa jetrom, štitastom žlezdom i hipofizom. Prilikom testiranja kombinacije dva za lečenje uznapredovalog karcinoma pluća, polovina od 46 pacijenata imala je ozbiljne neželjene efekte, a troje od njih umrlo je zbog samog leka.

Imunoterapija se, međutim, posle ponovo probuđenog interesovanja veoma brzo pokazala kao moćno oružje protiv raka, istraživači nastavlju da rade na ovom pristupu i povećanju broj pacijenata koji bi imali koristi od ovog lečenja. Mnogo naučnika trenutno izučava efekte kombinovanja više različitih imunoterapijskih metoda kao što su blokada supresije imunih tačaka, vakcina za rak ili citokin terapije. U narednim godinama biće veoma interesantno videti kakve efekte ima ova terapija na pacijente, jer su u toku stotine kliničkih ispitivanja na obolelima.

Sve ove terapije polaze od činjenice da ćelije raka imaju neznatno različite molekule na njihovoj površini, koje imuni sistem može da otkrije. Ovi molekuli, poznati kao antigeni raka su nejčešće proteini, a mogu da imaju pridružene ugljene hidrate. Imunoterapijom se imuni sistem izaziva da napada ćelije tumora, a ovi antigeni kancera su mete.

1.Vakcina
Terapija bazirana na ćelijama, koja se zove još i vakcina za rak, obično uključuje izmanje imunih ćelija od nekog ko ima kancer, iz krvi ili samog tumora. Imune ćelije specifične za taj tumor se aktiviraju, uzgajaju i vrate u telo pacijenta, gde te ćelije „provociraju“ imuni odgovor na kancer (koji bi bez ove terapije bio nedovoljan). Za ovaj posao koriste se ćelije „prirodne ubice“, limfokine aktivirane ćelije, citotoksične T ćelije i dendričke ćelije. Za sada jedina odobrena terapija ovog tipa se koristi za rak prostate.

2.Terapija antitelima
Ovo je trenutno najuspešniji oblik imunoterapije, sa velikim brojem odobrenih tretmana za više vrsta raka. Antitela su proteini koje proizvodi imuni sistem kako bi ciljao antigene na površini ćelije. Kod zdravih osoba, ona se koriste da bi se imuni sistem borio sa patogenima. Svako antitelo je specifično za jedno ili nekoliko proteina i oni koji se vezuju za ćelije raka koriste se u tretmanu ovih bolesti. Najčešća meta ove terapije su receptori sa površine ćelija raka. Jednom vezana za antigen kancera, antitela mogu da izazovu ćelijski posredovanu citotoksičnost, koja dovodi do ćelijske smrti (ćelija tumora). Trenutno postoji 12 antitela odobrenih za lečenje raka.

3.Terapija citokinima
Citokini su prirodno proizvedene biološke supstance koje regulišu intenzitet i trajanje imunološke reakcije. Citokini isto tako koordiniraju komunikacijom između ćelija. Postoji mnogo vrsta citokina, uključujući i faktore za stimulaciju rasta i interleukine, neki od njih se mogu proizvesti i u laboratoriji. Najefikasniji su se pokazali za lečenje nekih tipova malignih bolesti krvi.

KAKO DELUJE IMUNOTERAPIJA?* Dve glavne komponente imunog sistema – urođeni i adaptilni rade zajedno kako bi se borili protiv infekcija i važno im je da zapamte sa kojim patogenima se organizam sretao u prošlosti. * Upozoren od opasnih signala u obliku površinskih molekula mikroba, ili delova gena, urođene imune ćelije (makrofage i neutrofili) pokreću široke mehanizme za brzu borbu protiv spoljnih neprijatelja. * U isto vreme adaptilne B ćelije generišu specifičan imunski odgovor, stvarajući antitela koja mogu da prepoznaju i očiste patogene. * Antigen specifične T ćelije, aktivirane od strane urođenog imunog sistema „progutaju“ patogene, jačajući dalje imuni odgovor organizma. * Ove B i T ćelije imaju trajne memorije, dozvoljavajući im da brže i jače reaguju na naredna izlaganja patogenima.

IDEALNO PRILAGOĐENA TERAPIJA- U idealnim uslovima pacijent bi dolazio u bolnicu na operaciju. – Posle vađenja tumora u laboratoriji se za taj tumor pronalazi specifični antigen. – Potom se iz koštane srži uzimaju mononuklearne ćelije i razdvajaju u specifične čelije imunološkog sistema, koje prepoznaju antigen tumora. Tek na taj način može se stvarati potentniji i ubojiti imunološki odgovor kod pacijenta. – Takve, „ojačane“ ćelije vraćaju se u organizam pacijenta i mogu da se uspešno bore s rakom. – Trenutno se takva terapija testira kroz klinička istraživanja za nekoliko vrsta tumora, na primer tumora prostate i mezotelioma (rak mezotelijalnih tkiva organa, uglavnom pluća i trbušnih organa).

Izvor: Novosti.rs